Het is duidelijk dat de coronapandemie wereldwijd vele slachtoffers maakt bij de mens. Maar deskundigen waarschuwen dat sommige van onze meest naaste verwanten in het dierenrijk ook een risico lopen door SARS-CoV-2, het nieuwe coronavirus dat COVID-19 veroorzaakt. Uit een recent onderzoek blijkt dat ernstig bedreigde apensoorten als de , de Sumatraanse en de net als de bedreigde en bonobo door hun genetische overeenkomsten met de mens een extra groot risico op besmetting lopen.
Onderzoeker Harris Lewin was in eerste instantie op zoek naar dieren die mogelijk als gastheer voor het coronavirus kunnen dienen. Vermoed wordt dat een vleermuizensoort uit China een voorloper van SARS-CoV-2 ontwikkelde en mogelijk een of meerdere andere diersoorten besmette voordat het virus op de mens overging. Maar gedurende zijn onderzoek werd duidelijk dat mensen zelf ook de ziekte kunnen overbrengen op wilde dieren.
“Er bestaat een redelijk grote kans dat er een COVID-achtige ziekte uitbreekt onder populaties van in het wild of in gevangenschap levende bedreigde mensapen,” stelt Lewin. Dit is vooral een probleem voor zeldzame dieren die in gevangenschap leven, zoals de acht besmette leeuwen en tijgers in de Bronx Zoo in New York. Volgens hem is het waarschijnlijk dat de dieren het virus oppikten van hun verzorgers.
Lewin waarschuwt dat besmette mensen het virus kunnen overdragen op wilde dieren in gebieden waar sprake is van nauw contact, bijvoorbeeld in bepaalde gebieden in Afrika.
Voor hun onderzoek keken Lewin en zijn team naar een eiwit (ACE2) dat op bepaalde menselijke cellen zit. Het coronavirus gebruikt dit eiwit om zich te binden en de cel vervolgens binnen te dringen. De wetenschappers bestudeerden dit eiwit bij honderden soorten gewervelde dieren, waardoor ze het risico konden vaststellen dat een bepaalde soort het virus oploopt. Dieren waarbij het eiwit heel erg overeenkomt met het menselijke eiwit worden beschouwd als het meest kwetsbaar. Soorten waarvan het ACE2-eiwit heel anders is dan dat van mensen lopen daarentegen naar verwachting heel weinig risico.
Alle achttien dieren uit de categorie zeer hoog risico zijn ofwel apen van de oude wereld (dit zijn apensoorten die voornamelijk in Afrika en Azië voorkomen) ofwel mensapen. Maar de onderzoekers waren verrast dat er onder de bedreigde dieren met een hoog risico ook soorten zaten als de Chinese vlagdolfijn, het paterdavidshert en een bepaald soort bruinvis, die slechts verre verwanten zijn van de mens.
De onderzoekers waarschuwen wel dat het werkelijke besmettingsrisico slechts kan worden vastgesteld in combinatie met gegevens uit experimenten. Ook is niet uit te sluiten dat de besmetting via een andere weg verloopt dan via ACE2 eiwit, omdat het virus het lichaam op verschillende manieren kan binnendringen.
Het zijn niet alleen hun genen die soorten die het meest aan ons verwant zijn kwetsbaar maken voor het virus. Net als bij mensen levert ook hun sociale gedrag een gevaar op.
De Afrikaanse oostelijke gorilla is een van de soorten is die risico loopt. Van deze mensaap zijn nog geen vijfduizend exemplaren over. De soort is verdeeld in kleine groepen en ondersoorten, waaronder de beroemde berggorilla, die in groepen met nauwe familiebanden leeft. Wanneer deze dieren in hetzelfde tempo als mensen besmet zouden raken en zouden overlijden, zou de soort nog verder in het nauw raken. Gezien de grote gevolgen die een besmetting zou kunnen hebben, is het volgens wetenschappers heel belangrijk om voorzorgsmaatregelen te treffen. Zo zou het personeel in bijvoorbeeld nationale parken regelmatig moeten worden getest, om te voorkomen dat contact tussen mens en dier leidt tot een pandemie onder apen. Daarnaast moeten dierentuinen strenge maatregelen treffen om te voorkomen dat de verzorgers dieren besmetten.
Bron: https://www.nationalgeographic.nl/dieren/2020/11/bedreigde-primaten-lopen-groot-risico-op-covid-19
